Θανάσης Βέγγος (1926 - 2011)

Πολλοί είναι εκείνοι που με κατηγορούν ότι μέσα από τα άρθρα μου, και λίγο παλιότερα από τις τηλεοπτικές μου εκπομπές, προσπαθώ να φτιάξω τις «αγιογραφίες» των καλλιτεχνών του ελληνικού κινηματογράφου. Ίσως και να έχουν δίκιο, αλλά πείτε μου πώς να το αποφύγω όλο αυτό όταν έχεις να καταθέσεις πράγματα για ανθρώπους που «φυλακισμένοι» στο σελιλόιντ, πήραν το διαβατήριο για την αιωνιότητα.

Ένας από αυτούς, ίσως το πιο μυθικό και εμβληματικό πρόσωπο, ήταν ο Θανάσης Βέγγος. Ήταν γνωστός ως ο «Καλός μας άνθρωπος». Ποιος όμως ήταν αυτός ο ξεχωριστός καλλιτέχνης που έμεινε στην ιστορία της εγχώριας κινηματογραφικής μυθολογίας; Που ενσάρκωσε μοναδικά  τον μέσο Έλληνα, τον φουκαρά, τον γκαφατζή, τον αγαθό, τον περιδεή, τον αγχωμένο, τον κυνηγημένο, αλλά και τον καπάτσο;

Ο Θανάσης Βέγγος  γεννήθηκε στις 29 Μαΐου 1926 (κατά άλλους το 1927). Ήταν το μοναχοπαίδι του Βασίλη και της Ευδοκίας Βέγγου. Με το τέλος του πολέμου ο πατέρας του εκδιώχθηκε από τη δουλειά του εξαιτίας των πολιτικών του φρονημάτων (εργαζόταν στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού).Την χρονική περίοδο 1948-1950 υπηρέτησε τη στρατιωτική  θητεία του ως "ανεπιθύμητος" στρατιώτης στη Μακρόνησο, που ήταν τόπος εξορίας των κομμουνιστών. Η καθημερινότητα στο νησί ήταν βασανιστήριο, όχι μόνο για τους εξόριστους, αλλά και για τους φαντάρους. Ο Θανάσης  δούλευε στο γιαπί, κάτω από άθλιες συνθήκες. Όλη τη μέρα κουβαλούσε και έσπαγε πέτρες, με αποτέλεσμα να εξαντλείται και να ζει μέσα στη σκόνη. Το καθημερινό αυτό μαρτύριο στη Μακρόνησο, του δημιούργησε μια εμμονή, που κουβαλούσε σε όλη τη μετέπειτα ζωή του. Τη φοβία για τη σκόνη. Εκεί γνωρίστηκε και με τον μετέπειτα γνωστό σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο, ο οποίος το 1954 του χάρισε τον πρώτο του ρόλο στην κινηματογραφική ταινία «Μαγική Πόλις». Θα ακολουθήσουν μικροί ρόλοι σε αρκετά φιλμ  μέχρι το 1959 που αποκτά άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ως εξαιρετικό ταλέντο. Το ίδιο έτος θα περάσει και την πύλη της Φίνος Φιλμ  με τον ρόλο του «Θωμά» στη κωμωδία «Ο Ηλίας του 16ου» αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις. Το 1960 θα του φέρει τον πρώτο πρωταγωνιστικό ρόλο του στην ταινία «Οι Δοσατζήδες». Σε όλη τη δεκαετία του 60 θα γυρίσει αμέτρητες ταινίες ενσαρκώνοντας τον μέσο Έλληνα στα πλαίσια της φαρσοκωμωδίας. Αεικίνητος, σαρωτικός, φουκαράς, αγχωμένος, κυνηγημένος, καπάτσος, πολυμήχανος, φτωχός, τίμιος, γκαφατζής είναι κάποια από αυτά τα στοιχεία –αντιφατικά μεταξύ τους, όπως και του νεοέλληνα στην εποχή που σκιαγραφείται – που συνθέτουν «το κινηματογραφικό φαινόμενο Θανάσης Βέγγος».

Το 1965 ίδρυσε την δική του εταιρία παραγωγής ταινιών, την περίφημη «Θ.Β. Ταινίες Γέλιου» και μέχρι το 1968, όπου η εταιρία του άρχισε να συνεργάζεται με την Φίνος Φιλμ, ο ίδιος αναλάμβανε μερικές φορές και την σκηνοθεσία των ταινιών που παρήγαγε και πρωταγωνιστούσε. Ανάμεσα στα διαμάντια που μας έδωσε ήταν μεταξύ άλλων: «O παπατρέχας»(1966), «Bοήθεια! ο Bέγγος: φανερός πράκτωρ 000»(1967), «Δόκτωρ Ζι-Βέγγος»(1968) και «Ποιος Θανάσης»(1969). Ταινίες που τις χαρακτηρίζουν το σουρεαλιστικό χιούμορ, ο αυτοσχεδιασμός και η πηγαία ερμηνεία. Παρά την εμπορική και καλλιτεχνική τους επιτυχία, οι ταινίες αυτές οδηγούν την εταιρία του Βέγγου σε κλείσιμο και τον ίδιο σε οικονομική καταστροφή, από την οποία θα συνέλθει μόνο μετά από πολλά χρόνια. Οι άνθρωποι που γνώριζαν καλά τον Θανάση Βέγγο, πίστευαν πως αιτία της οικονομικής του καταστροφής ήταν η παροιμιώδης τελειομανία του. Ήταν ικανός να επαναλάβει την κάθε σκηνή αμέτρητες φορές, μέχρι να ικανοποιηθεί. Ακόμα και για μια μικρή λεπτομέρεια, μπορούσε να σταματήσει το γύρισμα και να το ξεκινήσει από την αρχή. Όλα αυτά, σε μια εποχή που το φιλμ ήταν πολύ ακριβό.

Ωστόσο σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια για το Θανάση, και ενώ όλοι του είχαν γυρίσει την πλάτη ο Φίνος βρέθηκε κοντά του με τον οποίο έκανε ταινίες σημαντικές που αποτέλεσαν νέο ξεκίνημα για τον ηθοποιό. Μάλιστα το 1971 στα στούντιο της Φίνος Φιλμ θα γυρίσει την πρώτη έγχρωμη ταινία του με τίτλο «Ένας Ξένοιαστος Παλαβιάρης». Μια αλληγορική κωμωδία, την περίοδο που τα εισιτήρια στους κινηματογράφους της Ελλάδας έπεφταν, λόγω της ανόδου της τηλεόρασης στη ζωή των Ελλήνων. Παρ΄όλα αυτά, η δημοτικότητα του Θανάση Βέγγου κατάφερε να κατακλύσει τις αίθουσες για μια ακόμα φορά. Ξεχωριστό κεφάλαιο στην φιλμογραφία του Βέγγου αποτελεί η συνεργασία του με τον Ντίνο Κατσουρίδη, ο οποίος τον ενέπνευσε και καλλιτεχνικά, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν από κοινού σημαντικές ταινίες, που βραβεύτηκαν. Χαρακτηριστική ταινία από την περίοδο της συνεργασίας τους ήταν το φιλμ «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση», που χάρισε στον μεγάλο μας ηθοποιό το βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέρος της ταινίας έχει γυριστεί στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό του Νέου Φαλήρου. Θα ακολουθήσουν αμέτρητες βραβεύσεις του Θανάση με αποκορύφωμα το 2010 όπου του απονέμεται τιμητικό βραβείο για το σύνολο του έργου του, στα A' Bραβεία Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, στη Στέγη Γραμμάτων και Tεχνών.

Ο Θανάσης Βέγγος άφησε εποχή και στην μικρή οθόνη με την αριστουργηματική σειρά της ΕΡΤ «Βεγγαλικά», μια σειρά που άφησε ιστορία, και για την απήχηση της στο κοινό αλλά και για τις συνεχείς καθυστερήσεις στην προβολή της, γεγονός που την καθήλωσε στα κουτιά για τέσσερα χρόνια. Θεατρικά ο Θανάσης έκανε το ντεμπούτο του το 1959, συνεργάστηκε με πολλούς αλλά εκείνο που σημάδεψε την πορεία του στο σανίδι ήταν το έργο «Ο τρελός του λούνα παρκ και η ατσίδα» που ανέβηκε για πρώτη φορά το 1969 - 1970 στο θέατρο «Αμιράλ».

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Θανάσης Βέγγος συνέχιζε τις εμφανίσεις του στο σινεμά αλλά και στην μικρή οθόνη. Δεν έδινε συνεντεύξεις με μοναδική εξαίρεση την συνέντευξη που παραχώρησε στον Τέρενς Κουίκ λίγα χρόνια πριν φύγει από τη ζωή. Δεν ένιωσε ποτέ σταρ, όπως άλλωστε όλη η γενιά των ηθοποιών εκείνων που το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν η δουλειά τους. Και όπως είχε πει κάποτε ο ίδιος: «Δεν έχω κανένα ταλέντο, μόνο αυτή τη φάτσα»…