Μάνος Λοϊζος: Η Αλίκη Δικτάτωρ (1972) ακυκλοφόρητη έκδοση

Η «Αλίκη Δικτάτωρ» είναι μια από τις ταινίες της Εθνικής μας Σταρ που βλέπουμε την ηθοποιό να ξεφεύγει από την αψεγάδιαστη εικόνα της και να «τσαλακώνεται». Η ταινία γυρίστηκε το 1972 από τη Φίνος Φιλμ με σκηνοθέτη τον Τάκη Βουγιουκλάκη. Εκείνη την εποχή πολλές ταινίες, προσπαθώντας να τραβήξουν το ενδιαφέρον του κοινού εν μέσω δικτατορίας, είχαν στο τίτλο τους κάποια λέξη – όπως π.χ. το «Δικτάτωρ καλεί Θανάση» και η «Αλίκη Δικτάτωρ». Αντίθετα όμως με τις υπόλοιπες ταινίες εκείνης της εποχής που είχαν τέτοιους αντιχουντικούς, γαργαλιστικούς τίτλους, αλλά που δεν καταπιάνονταν στην ουσία με το θέμα, πολλές φορές δε, δεν είχαν καμία σχέση, η «Αλίκη Δικτάτωρ» ήταν ίσως η μοναδική ταινία με τόσο ουσιαστικές και καίριες νύξεις κατά της Χούντας. Το περίεργο είναι ότι ενώ είχε σαφείς αναφορές στη δικτατορία, πέρασε από την αυστηρή λογοκρισία. Οι υπεύθυνοι της επιτροπής πέρασαν την ταινία όχι γιατί δεν αντιλήφθηκαν το  υπονοούμενο, αλλά γιατί είχαν εντολή από έναν από τους συνταγματάρχες. Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, «το συγκεκριμένο σενάριο – μέσα στην καρδιά της χούντας – κατάφερε να εγκριθεί, λόγω της λατρείας που είχε μια κόρη υψηλόβαθμου στελέχους της δικτατορίας στην Αλίκη Βουγιουκλάκη». Μικρό κοριτσάκι το οποίο πήρε τηλέφωνο η Αλίκη και απείλησε πως θα αυτοκτονήσει αν δεν πείσει τον πατέρα του να περάσει το σενάριο. Το κοριτσάκι έβαλε τα κλάματα και τελικά κατάφερε τον πατέρα του να δώσει την άδεια και να προβληθεί η ταινία. Ορισμένες ατάκες κόπηκαν, χωρίς όμως να αλλοιωθεί  το περιεχόμενο και η ταινία, που θα περίμενε κανείς να απαγορευτεί μόνο από τον τίτλο της, προβλήθηκε κανονικά, κάνοντας πρεμιέρα στις  20 Μαρτίου 1972.

Η ταινία «Η Αλίκη δικτάτωρ» είναι ταινία-σταθμός στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου για πολλούς λόγους. Σε αυτή συναντιούνται για τελευταία φορά μπροστά στον κινηματογραφικό φακό η Αλίκη Βουγιουκλάκη με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, σε ένα μικρό πέρασμα που κάνει ο τελευταίος. Έτσι κλείνει ο κινηματογραφικός κύκλος του ζευγαριού, που είχε ξεκινήσει το 1958 με την ταινία «Αστέρω». Μάλιστα, το όνομα του Παπαμιχαήλ δεν εμφανίζεται στους τίτλους της ταινίας, αφού θεωρήθηκε ότι δεν άρμοζε να συμβεί αυτό, αφού αφορούσε μια πολύ μικρή συμμετοχή. Ξεχωριστό είναι το πέρασμα του Μάνου Κατράκη στην ταινία. Υποδύεται έναν περαστικό που συναντάει η Αλίκη έξω από το Ελληνικό κοινοβούλιο  όταν φτάνει στην Αθήνα, ο οποίος είναι ντυμένος σαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η Βουγιουκλάκη συνομιλεί μαζί του για την κατάσταση εκείνης της εποχής. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος λοιπόν, παράλληλα, αναπολεί τα χρόνια που ήταν μέλος του κοινοβουλίου και της κυβέρνησης. Η εμφάνιση του Κατράκη στον ρόλο του Βενιζέλου – η οποία σημειωτέων διαρκεί λίγα λεπτά – είναι συγκλονιστική και προκαλεί ρίγη συγκίνησης, ιδιαίτερα αν σκεφθεί κανείς υπό ποιες συνθήκες γυρίστηκε και αποτυπώθηκε στο φιλμ.

Η Αλίκη με το Μάνο Κατράκη σε μια αλληγορική ενσάρκωση του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Ο Κατράκης φεύγοντας τραγουδάει το «Πότε θα κάνει ξαστεριά», αφήνοντας υπαινιγμό για το πότε θα τελειώσει η χούντα. Εξίσου μικρό και υπαινικτικό πέρασμα στην ταινία έκανε και ο Κώστας Χατζηχρήστος στον ρόλο ενός εκδότη που διαπιστώνει ότι θα κυκλοφορούσε η εφημερίδα του με τίτλο «Θα γίνουν εκλογές». Εμφανέστατο το «καρφί» προς την χουντική εξουσία, η οποία είχε διαλύσει τη Βουλή και φυσικά δεν σχεδίαζε σε καμία περίπτωση εκλογές. Η σκηνή αυτή είναι φανερό ότι δεν είχε ουδεμία σχέση με το σενάριο και μπήκε απλά «σφήνα», με στόχο να ειρωνευτεί τις...δημοκρατικές ευαισθησίες της χούντας.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στο φιλμ έχει και ένα σκυλάκι, ο Αράπης. Ο Φίνος «προσέλαβε» τον σκύλο από έναν εκπαιδευτή της εποχής πληρώνοντας πολλά χρήματα. Στην σκηνή που υποτίθεται ότι ήταν νεκρό, το σκυλάκι δεν καθόταν ήσυχο, κι έτσι αποφάσισαν να του δώσουν ηρεμιστικό. Η δόση όμως ήταν μεγάλη, ο σκύλος άργησε να ξυπνήσει με αποτέλεσμα ο ιδιοκτήτης του να δημιουργήσει τεράστια φασαρία μπροστά σε όλο τον κόσμο, μια και το σκυλί ήταν μέρος της δουλειάς του.

Τη μουσική της ταινίας υπογράφει ο Γιώργος Χατζηνάσιος ενώ τα τραγούδια του φιλμ είναι γραμμένα από τον Μάνο Λοϊζο. Ανάμεσα στα τραγούδια ξεχωρίζει το «Πόσο σ΄αγαπώ», ένα υπέροχο και τρυφερό τραγούδι, γεμάτο ερωτική διάθεση αλλά και πολλή, βαθιά αγάπη. Η σκηνή της ταινίας που το ερμηνεύει η Αλίκη θεωρείται «βίντεο κλιπ» υψηλής αισθητικής ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα. Το σάουντρακ του φιλμ κυκλοφόρησε 20 χρόνια αργότερα από τη δισκογραφική εταιρεία LYRA. Η έκδοση που σας παρουσιάζω είναι ακυκλοφόρητη και περιέχει μόνο τα τραγούδια του Λοϊζου. 

ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣ. ΚΑΜΙΑ ΔΙΑΘΕΣΗ ΥΠΟΚΛΟΠΗΣ. ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΒΙΝΤΕΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ.

«Η Αλίκη Δικτάτωρ» κρύβει και ένα συμβάν στα γυρίσματα που απέκτησε διαστάσεις θρύλου εναντίον της Αλίκης. Κατά τα διάρκεια των εξωτερικών γυρισμάτων η Αλίκη και ο μόνιμος φροντιστής της Φινος Φιλμ Παντελής Παλιεράκης,ήρθαν στα χέρια με την Εθνική μας Σταρ να σβήνει ξαφνικά το τσιγάρο της στο πρόσωπο του Παλιεράκη. Το περιστατικό οδήγησε την ηθοποιό στο δικαστήριο ως κατηγορούμενη, ενώ μάλιστα στον πρώτο βαθμό της δίκης καταδικάστηκε σε ολιγόμηνη φυλάκιση. Τρία μέλη του συνεργείου κατέθεσαν ως μάρτυρες κατηγορίας επιβεβαιώνοντας τους ισχυρισμούς του Παλιεράκη, ο Φίνος κράτησε ουδέτερη στάση, καθώς δεν ήταν παρών, ενώ πολλοί φίλοι και συνεργάτες της Αλίκης, όπως και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, κατέθεσαν ότι η πρωταγωνίστρια, που άλλωστε δεν κάπνιζε, δεν θα μπορούσε ποτέ να επιδείξει μια τέτοια συμπεριφορά. Όσον αφορά την ίδια την Αλίκη, στην απολογία της ισχυρίσθηκε: "Δεν έκανα τίποτε απολύτως. Αν και ο μηνυτής μου μίλησε άσχημα, εγώ δεν του απάντησα. Όσο για το κάψιμο με το τσιγάρο, πιθανώς να το έκαψε μόνος για να μου αποσπάσει χρήματα εκ των υστέρων". Το δικαστήριο τελικά καταδίκασε την ηθοποιό σε πεντάμηνη φυλάκιση κρίνοντάς την ένοχη για πρόκληση σωματικής βλάβης. Εκείνη άσκησε έφεση και αφέθηκε ελεύθερη, όμως στο δεύτερο βαθμό. Ωστόσο, η έφεση δεν εκδικάσθηκε ποτέ, καθώς στις 5 Φεβρουαρίου 1973 ο Παλιεράκης απέσυρε τη μήνυσή του, η Βουγιουκλάκη αποδέχθηκε την ανάκληση και το Τριμελές Πλημμελειοδικείο αποφάσισε την παύση της δίωξης.

Λαυρέντης Διαννέλος, Αλίκη Βουγιουκλάκη και Ευαγγελία Σαμιωτάκη

Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι στην «Αλίκη Δικτάτωρ» πέρα από τα μηνύματα κατά της δικτατορίας, σατιρίζονται και άλλες, διαχρονικές, νοοτροπίες των Ελλήνων, όπως η γραφειοκρατία του δημοσίου αλλά και τα φαρμακερά κουτσομπολιά που γίνονται στο πλαίσιο κοινωνικών εκδηλώσεων, όπως π.χ. σε μια κηδεία. Ανεπανάληπτη και  η σκηνή που πηγαίνουν την Αλίκη στο αστυνομικό τμήμα και ο διοικητής του τμήματος  προσπαθεί να την ανακρίνει. Κάτι που αποδεικνύεται απλά...ανέφικτο, αφού η ίδια ισοπεδώνει κάθε προσπάθεια σοβαρής συζήτησης, με τα ευφυολογήματά της και τις μοναδικές ατάκες που «αμολάει». Είναι σίγουρο ότι η σκηνή αυτή θα γυρίστηκε πολλές φορές, αφού οι συμπρωταγωνιστές της δύσκολα θα μπορούσαν να παραμείνουν σοβαροί. Το ύφος της ταινίας αγγίζει κάποιες στιγμές τα όρια του σουρρεαλισμού, κάτι που γίνεται ορατό από την πρώτη στιγμή, από τους τίτλους της, όπου παρουσιάζεται μια σειρά κωμικών καταστάσεων, «τραβηγμένων» μεν, χιουμοριστικών δε….